Sintren

Kesenian tradisional Sintren atau Lais

Sintren' inggih menika salah satunggaling kesenian tradhisional Jawi. Sintren menika tembungipun saking tembung “Si” lan “tren”. Si inggih menika tegesipun “dhèwèkè” utawi “Si”, kaliyan tren ingkang tegesipun “Tri” utawi saking tembung “putri”. Dados sintren tegesipun “Si Putri” ingkang dados lakon wonten ing kesenian menika. Sintren ugi sebatan kanggelakon wonten ing salah satunggaling kasenian. Ananging samenika dados sebatan kangge kesenian tari menika. Sintren saking tembung sesantrian ingkang tegesipun niru santri do0lanan lais, debus, rudat, utawi ubrug ngginakaken ilmu ghaib. Sintren iku seni tradhisional kang ana ing pesisir Jawa Tengah lan Jawa Kulon. Asline, sing dadi penariné wong wadon kang isih suci (prawan), nanging ana kalané dipandhégani dening sawijining priya kang nganggo busana wanita. Sintren iki ana ing satengahing pagelaran ebeg, para pemaine padha mendem (intrance). Banjur, salah sijine paraga mau ditindhih lesung lan dileboaké ing kurungan. Ing njero kurungan iku, wong mau dandan kayadéné wanita lan njogèt kayadéné sing liyané. Ing sawetara kedadéyan, paraga mau nglakokaké thole-thole, yaiku sing nari nggawa tampah lan mubeng ing kalangan njaluk sumbangan karo sing mirsani.

Sulasih lan Sulandana

Ana crita rakyat kang dadi landhesane sintren iki, yaiku Sulasih lan Sulandana (Sulandono).

Sulandana iku putrane Ki Baureksa karo Dewi Rantamsari. Sulandana kepranan marang Sulasih, kenya saka Desa Kalisalak. Emane, Ki Baureksa ora sarujuk. Sulandana ora trima, dheweke lunga tapa (semèdhi) lan Sulasih dadi tukang njoget (penari).

Ewa semana, kekaroné isih tansah sapatemon ing alam gaib. Patemon iku linantaran dening Dewi Rantamsari. Ibune Sulandana mau nglebokaké roh widodari ing awake Sulasih. Sawise kuwi, Dewi Rantamsari ngundang Sulandana kang lagi tapa mau supaya teka.

Mula saka kuwi, ing pagelaran sintren ana pawang kang nyoba nglebokkaké roh widodari. Syaraté, sing nari sintren mau kudu wanita kang isih suci. Yen ora suci, roh widodari ora gelem manjing.

Ana 3 Prakara kang dilakoni dening Penari Sintren

Sepisan, pawang nyekel tangan lorone calon penari sintren, banjur didelehake ing dhuwure kemenyan kanthi angucap mantra, banjur calon penari sintren dataleni sakujur awake.

Kaping pindho yaiku calon pengantin sintren dilokake ing kurungan pitik. Busana sintren lan kelengkapan pacak uga melu dilokake ana kurungan. Sawise wektune wis ngancik, kurungan dibukak, lan penari sintren wis bubar macak kanthi awak tinalen. Banjur sintren ditutupi kurungan maneh.

Kaping telu, sawise ana tandha-tandha sintren wis dadi (biyasane kurungan obah dhewe) kurungan dibukak, banjur taline sintren diuculi lan siap nari. Saliyane nari, sintren uga bisa akrobat ing dhuwure kurungan.

Panggénan Pertunjukan Sintrèn

Panggénan kangge “Sintrèn” inggih menika papan panggènan wonten ing njawi. Tegesipun mangké boten wonten wates antawisipun penari kaliyan pamiarsa lan ugi ingkang nyengkuyung “Sintrèn” menika. Supados langkung “komunikatif” nalika acara balangan kaliyan temohon, antawisipun pamiarsa kaliyan Penari “Sintrèn” menika ketingal nyawiji wonten ing pertunjukan menika. Pamirsa mangké dados ndhèrèk nari sasampunipun Balangan.

Wekdal Penyajian

Pertunjukan Sintrèn rumiyin dipunsuguhaken nalika sepi ing dalu wulan purnama lan langkung utami nalika malem kliwon. Amargi Sintrèn menika dipunpitados wonten gegayutanipun kaliyan roh alus ingkang njelma kaliyan penari Sintrèn. Ananging samenika pertunjukan sintrèn saged dipun adani kapan kemawon, saged siang menapa dalu lan boten kedah nalika wulan purnama.